Schaarste

Vredesweek Pax Tivoli. Foto: Lize Kraan ©

Voor de vredesweek van Pax schreef sprak ik een column uit over mogelijke de gevolgen van klimaatverandering voor vrede.

‘De dasht is je vriend’, laten mijn voorgangers me voor het vertrek naar Afghanistan weten. Maar nu ik met veertig graden, bij een ondergaande zon in deze verlaten woestijn sta, lijkt het vooral een gebied waar dieren leven die geen vrienden hebben. Slangen, camelspiders en schorpioenen. Het is geen plek voor paarden en schapen, maar van geiten, kamelen en ezels. Beesten die zich niet verslikken in de stekelige planten die op de rotsachtige grond groeien. De dasht is mijn vriend omdat er op een paar nomaden na, niemand wat te zoeken heeft. Hier op een kilometer of vijf van de dorpjes in the green zone als Shah Safar en Sorkh Murgab, staan we veilig. Kunnen we buiten het bereik van kalashnikov’s en raketwerpers overnachten, in wat we liefkozend, maar vol ontzag ook wel de zandbak noemen. 

Zand

Het zand van Uruzgan, zo weet ik inmiddels, is niet hetzelfde als dat in Nederland. Je zou het niet zeggen, maar de grond hier is enorm vruchtbaar. De belangrijkste reden dat er hier niets groeit is schaarste, een gebrek aan water. Overal waar het wel komt, groeien de gewassen als kool en kleurt de omgeving diep donkergroen. Elke druppel die hier valt is goud waard en om niets te verspillen, hebben de Afghanen op diverse plaatsen diepe gaten uitgegraven. Dat karechi systeem vormt een netwerk van reusachtige regentonnen waar de bevolking vooral hun drinkwater uit halen. 

Het is onvoldoende om hun landbouwgronden te bevloeien, maar daar hebben ze andere een oplossing voor. Via een ingenieus systeem van irrigatiekanalen leiden de boeren met dammetjes, het water van de Rud-e-Derafshan rivier naar hun akkers. Zodra de gewassen op de ene akker geoogst zijn, worden de dammen omgelegd naar een volgende akker. 

Water is zo schaars dat het gedeeld wordt. Wie wanneer en hoelang recht heeft op dat water, wordt bepaald door gemeenschappelijke belangen en status. Het ligt vast in ongeschreven regels. Dat die afspraken steevast om middernacht ingaan, weten wij militairen niet. Net zomin als we begrijpen dat je in een land als dit niet wacht tot de volgende morgen om de dam verleggen. Vanuit ons perspectief zijn de boeren die in het holst van de nacht aan het graven zijn verdacht. Terroristen die in het geheim bezig zijn met het leggen van bermbommen. 

Chavet, de kapitein en tolk van het Afghaanse peloton waar ik mee op patrouille ben, schudt zijn hoofd. Hij vertelt mij dat ik weinig begrijp van de cultuur in Afghanistan. Met zijn ‘ik’ doelt hij niet op mij. Voor hem ben ik de NAVO. Iets wat blijkt uit hoe hij me wijst op de gevechten die in de privincie Helmand plaatsvinden. De Britten zijn er ingezet, maar wij Nederlanders niet. 

‘Water is zo schaars dat het gedeeld wordt.’

‘Je hebt er de gevechten in rond de Kajaki dam aan te danken.’ Stelt hij.  Toen de Engelsen daar een zeer gerespecteerde Mullah verantwoordelijk maakten voor de veiligheid van de dam, zagen wij volgens hem tenminste twee dingen over het hoofd: de stammencultuur en het feit dat wij hem nu de baas over de kraan van Zuid Afghanistan gemaakt hadden.

In een land waar water schaars is, hadden wij de Mullah en de machtigste man van de regio gebombardeerd. Dat konden de andere stammen niet toestaan, niet laten gebeuren. Met als gevolg dat er in de provincie die in het zuiden grenst aan Deh Rawod, mensen met elkaar vechten omdat ze bang zijn voor een tekort aan water. 

Verwarde professor

In mijn geheugen graaf ik naar de naam van de docent die ons twaalf jaar geleden op de KMA voorspelde dat de oorlog in de toekomst over de toegang tot en beschikbaarheid van zoet water gaat. In de pauze verklaarden we de verwarde professor voor gek en lachten hem uit. De oorlogen die wij uit de geschiedenisboeken kenden gingen over geloof, over grond en de macht over grondstoffen zoals olie, maar water? 

De situatie rond de Kayaki dam confronteert me in de dasht van Uruzgan met zijn gelijk. Hij waarschuwde ons voor een toekomst die wij, gewapend met niets meer dan onze krachtige overtuiging en het argument dat dit in het verleden nooit eerder gebeurd is. onderuit haalden.

Het valt me op dat mensen tegenwoordig steeds vaker, gesterkt door gelijkgestemden die ze om zich heen verzamelen, de kennis en ervaring van experts rucksichtslos aan de kant zetten en dat maakt me bang. Het is namelijk een fout die we ons – als ik denk aan de droogte in Madagascar, de bosbranden in California of de recente overstromingen in Limburg- simpelweg niet kunnen permitteren. 

Niels ®elen

Share and Enjoy !

Shares

Leave a reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Geverifieerd door ExactMetrics