‘De oorlog is zinloos,’ meldt Jaap Scholten in de NRC, ‘absurd, maar tegelijkertijd opent deze een existentiële afgrond waardoor je veel dingen geheel nieuw kunt zien.’ Waar Rusland de Oekraïense nationaliteit met kunst en al probeert uit te roeien, roept filosoof Yermelenko kunstenaars op om te blijven creëren. Echte kunst moet meer zijn dan alleen decoratie, het echte leven representeren. Het moet propaganda en leugens tegengaan, mensen hoop en afleiding bieden. In tijden van crisis, concludeert Scholten, blijkt de onmisbaarheid van kunst. Het definieert wie we zijn. In het geval van Oekraïne is elke vorm van kunst een middelvinger naar de Russen. 

‘Ik kom uit een land waar moeders de dood der mensheid baren.’ Dichtte de Afghaanse schrijver en filosoof Ofran Badakshani. Een enkele zin die alles zegt over hoelang de oorlog bij hem thuis al woedt en zal voortduren. 

Ooit was ik ervan overtuigd dat er zonder vrijheid van meningsuiting geen kunst kon zijn. Uruzgan bewees het tegendeel. Juist waar mensen onderdrukt werden, was de kunst intenser, echter en indrukwekkender. Op wat in het binnenst van de ziel ten troon zit, krijgen dictators geen grip.

Niels ®elen