Hearts and Minds
Om het principe van winning the hearts and minds (de basis van vele counterinsurgency-theorieën) aan een groep studenten van de Middelbare Defensie Vorming uit te leggen besloot ik, als Feyenoordsupporter, om een Ajax-fan in de klas over te halen van club te veranderen.
Terwijl er in mijn ogen ontelbaar goede redenen zijn om hieraan toe te geven, werkten ze bijna allemaal averechts. Hoewel hij op zich best mee kon gaan in mijn betoog over de sfeer in het stadion en het clublied vroeg hij me of ik het aantal sterren op het tenue wel eens had geteld, of ik wel opgelet had tijdens de lessen topografie op de lagere school en of ik misschien wist waar Beverwijk lag.
‘Is dat niet de plek waar Picornie in de sloot belandde?’ zei ik om bewust de druk wat op te voeren. Gesteund door nog enkele Ajax-fans in de klas werd de sfeer grimmiger. Ongegeneerd ging ik, inmiddels ook met een kleine bijval, verder met het opvoeren van mijn argumenten tot het moment dat er een serieuze ruzie in de klas dreigde te ontstaan.
‘Als het bij een relatief onbeduidend onderwerp als voetbal in een klas met goed opgeleide officieren al bijna onmogelijk is om anderen te overtuigen,’ zei ik, ‘hoe zien we dat dan in een complexe omgeving bij een onderwerp dat de kernwaarden van een samenleving raakt?’
Na een bijna twee uur durende discussie concludeerden we dat de basis van alles lag in het begrijpen. Elke missie waarbij je de omgeving, cultuur en mensen niet begrijpt, is er bij voorbaat eentje waarbij er geen sprake kan zijn van winning the hearts and minds.
Of wij (de coalition of the willing) ons in een grondoorlog tegen de IS zouden bekommeren om de hearts and minds durf ik niet te zeggen. Ik had al moeite om vast te stellen wat een grondoorlog in dit geval echt zou betekenen. Ik stelde me eenheden voor die naar het front vertrekken en pas terugkeren als ze gewond raken, sneuvelen of de oorlog voorbij is. Een oorlog waarin door de snelheid van moderne media de psychologische oorlogsvoering mogelijk een nieuwe dimensie bereikt, voor zover dit bij de IS niet al het geval is. Waarschijnlijk een ontaarde oorlog zoals deze in WO II door het gebrek aan wederzijds respect aan het Oostfront werd gevochten. Krijgsgevangenen werden er niet genomen en dus vroeg ik me af hoe er in de strijd om het kalifaat met krijgsgevangenen zou worden omgegaan.
Het kostte me weinig moeite om me voor te stellen hoe een, bij voorkeur in het Westen gerecruteerde, ISAF-militair (Islamic State Armed Forces) een gevangen genomen militair van ons bij leven scalpeerde en zijn hart uitsneedt om zo onze hearts and minds en ware intenties bloot te leggen.
Dat ik er niet ver naast zat, bleek toen ik onlangs op een propagandafilm van de IS stuitte. Een professioneel stukje psychologische oorlogsvoering waar zelfs Dzjengis Khan nog wat van zou kunnen leren.
Een ‘compliment’ kunnen maken aan je tegenstander is een goede manier om te voorkomen dat je hem onderschat. En hoe wreed en wrang ook, op het gebied van psychologische oorlogsvoering en propaganda zijn ze ons de baas.
Het eerste echte slachtoffer was niet voor niets een journalist. Ze toonden met dat filmpje meer dan hun wreedheid en gedrevenheid, er ging een andere boodschap achter schuil. Op zoek naar de waarheid doen journalisten aan hoor en wederhoor en zijn ze in onze ogen neutraal. Ze vormen de spiegel van onze democratie en zijn dus het toonbeeld van onze vrijheid van meningsuiting. Door het onthoofden van James Foley zei de IS niet veel minder dan dat onze waarheid een leugen is.
In de film Healing the Believers’ Chests over de verbranding van Moaz al–Kasasbeh gaan ze zelfs nog een stap verder. Het is een professionele film waarbij ze de Jordanese piloot allereerst filmen in een gebombardeerd dorp. Door de ogen van een piloot, de dader, ziet hij en zien vooral ook wij wat we daar aanrichten. De oranje overall is niets meer en niets minder dan een verwijzing naar Guantánamo Bay.
Even later zit hij, overgoten met brandstof, vast in een kooi en wordt hij door professioneel ogende militairen in brand gestoken. Tevergeefs zoekt hij naar een weg uit de vlammenzee als hij zich wanhopig aan de tralies vastgrijpt en tot slot wordt hij door een bulldozer onder een lading puin uit het platgebombardeerde dorp bedolven.
De IS maakt een reconstructie van het effect van de bommen die wij dagelijks gooien en geeft ons daarmee een stukje keiharde feedback:
‘Dit is wat jullie piloten met ons doen, vinden jullie jezelf nog steeds humaan?’
De nieuwe film van de IS No Respite is een puur stukje propaganda gebaseerd op Koran vers 71. Naast de feiten over het kalifaat, dat inmiddels groter is dan Engeland en meer dan dertig keer de omvang van België heeft, zetten ze hun doelstellingen en beweegredenen duidelijk uiteen. Tegen het einde dagen ze, als een bokser op een persconferentie zijn tegenstander, het westen uit met teksten als:
‘America, you claim to have the greatest army history has known. You may have the numbers and the weapons, but your soldiers lack the will and resolve. Still scarred from their defeat in Afghanistan and Iraq, they return dead or suicidal. While you go around cooking the facts of your military airstrikes, we continue to harm the hearts and minds of your soldiers and sow fear into their hearts, with 18 of your soldiers committing suicide every day before you’ve even advanced.’
De IS houdt zich niet bezig met het winnen van hearts and minds, elke manier waarop ze ons daar kunnen raken is voor hen goed genoeg. Reageren we niet, dan leggen ze het uit als lafheid of ze betogen dat wij daarmee diep van binnen ook weten wat de echte waarheid is. Reageren we wel, dan rechtvaardigen we in hun ogen hun strijd tegen ons. Ze laten ons zo zien dat ze ons beter begrijpen dan mij lief is, en daarmee zijn ze ons opnieuw een stap voor.
Niels ®elen
