On-recht

Afgelopen week was ik stil, bang. Echt bang omdat ik me afvraag hoe lang de Westerse rechtsstaat nog stand houdt. De opkomst van politici die het recht als eenrichtingsverkeer in hun eigen gereedsschapskist zien.

   Om te voorkomen dat ze getroffen zullen worden door de sancties van het Witte Huis, toegang te blijven behouden tot rechtsgebouwen bogen meerdere grote Amerikaanse advocatenkantoren voor Trump.

‘We glijden af naar een autocratie waarin degenen aan de macht boven de wet staan’, vertelt advocaat Thomas Sipp beschaamd aan de New York Times. Ondanks zijn enorme salaris neemt hij uit principe ontslag van het gerenommeerde bureau Skadden. 

‘Ze gaan,’ veegt Karoline Leavitt kritiek van tafel, ‘op de knieën omdat ze weten dat ze fout zitten.’

   Ook in Nederland zijn er mensen die de laatste stuiptrekkingen van de Amerikaanse rechtsstaat toejuichen. Mensen die geloven dat rechters het regeringen onmogelijk maakt het land nog te besturen. Een gedachte die onder bepaalde bevolkingsgroepen steeds dieper geworteld raakt. Mensen die je herkent omdat ze de brandstapel eisen voor hun tegenstanders, maar direct van een heksenjacht spreken als dezelfde wetten op hun idolen worden toegepast.  

   Neem de veroordeling van Marine Le Pen, schuldig bevonden aan fraude met publieke gelden: Le Pen, die aantoonbaar Europese gelden gebruikte voor binnenlandse partij-aangelegenheden, is woest en spreekt van een politiek proces. Dit terwijl zijzelf bij de aanname van de wet die haar nu veroordeelt, pleitte voor nog zwaardere straffen. “Zij” moeten gestopt, “wij” moeten de vrijheid hebben is een manier van denken die je bij alle populistische partijen terugvindt. 

   Dat het de politiek is die wetten ontwerpt,  vermelden Wilders, Baudet, Le Pen, Orban en dat soort types liever niet. In plaats daarvan mijden ze als het uitkomt de inhoud, nemen ze geen enkele verantwoordelijkheid, maar wijzen ze met de vinger. Met liefde ondermijnen ze de rechtsstaat door het voeden van onderbuikgevoelens.

   Hoezeer het vertrouwen in de rechtsstaat in het Westen onder druk staat, is misschien wel het duidelijkste als het gaat om Israël. Zelfs toen bleek dat Israël over de aanval op een aantal ambulances had gelogen, dat ze wel degelijk met zwaailichten en sirenes reden en dus conform het oorlogsrecht beschermd waren, wrongen veel Westerse politici zich in alle mogelijke bochten om niet te oordelen, het land niet op het matje te roepen. Dat soldaten uit het Israëlische leger via Breaking the Silence bekentenissen hebben afgelegd hebben over hun geweldsinstructies, verandert daar voorlopig niets aan.

   Gaza is volgens deze militairen een kill-zone. Iedereen die het gebied betreedt is per definitie doelwit. Reservisten die in diverse Israëlische kranten met een advertentie en opriepen tot een einde aan een oorlog die inmiddels “persoonlijke en politieke belangen dient"(NOS), worden ontslagen. Afgeserveerd als een gevaar voor de belangen van de staat. 

   De mond gesnoerd door Netanyahu die bij het vermoeden van een verdenking direct appelleert aan ons schuldgevoel en ons graag herinnert aan de Holocaust. De Sjoa, als ultieme drogreden voor het gebruik van buitenproportioneel geweld, voor het schenden van het humanitair oorlogsrecht, maar vooral om jezelf boven de wet te plaatsen. Dat vrouwe Justitia die voor de ene partij blijkbaar een oogje dicht moet knijpen, Israël ongemoeid zijn gang laat gaan in de Gazastrook, is juist door de herinnering aan de Jodenvervolging voor mij onbegrijpelijk.

   De strijd in Gaza gaat ondertussen over veel meer dan alleen de aanslagen van 7 oktober. Het is een strijd geworden waarin de democratische normen en waarden, de waarde van het internationaal recht op het spel staan. Het maakt duidelijk dat de maat die wij voor “onszelf” hanteren anders is dan die voor minder democratische en moslimlanden.  

   Langzaam maar zeker slopen steeds meer Westerse leiders het fundament van rechtvaardigheid, van het juiste doen. Op zoek naar absolute macht leiden ze ons stap voor stap weg van datgene waar wij altijd in geloofden en waar wij op vertrouwden: een onafhankelijke rechtsstaat en daarmee onze veiligheid.

Niels ®elen 

<<                                                                           zinkend schip>>