Oorlogsfotograaf, een open brief aan Jeroen Oerlemans

Voor Jeroen.

‘Tussen mijn vinger en mijn duim rust plomp de pen; een knus pistool’

Seamus Heaney

Lieve Jeroen,

De gedachte dat er geluk en romantiek in oorlogen schuil gaan is een misvatting die niet alleen gebaseerd is op het scherpe contrast dat  ze teweegbrengen, maar veel nog meer op de nostalgische en heroïsche verhalen over heldendaden en kameraadschap. Verhalen die stammen uit een tijd dat film nog niet bestond en fotografie te traag was om de rauwe werkelijkheid van dichtbij vast te kunnen leggen. 

Journalisten en fotografen bevonden zich achter het front waar ze lachende soldaten in hun kampen fotografeerden en hun relaas optekenden. Een epos dat pas dagen later in kranten zouden staan en dat, al was het maar omdat het ondertussen ‘oud nieuws’ was, minder urgent leek en een vertekend beeld gaf van de werkelijkheid. Niet alleen ontstond hier mogelijk de gedachte over oorlog als de stormachtige prelude tot het geluk, zoals door Babel geformuleerd, maar ook gaf het inhoud aan de (lang gerespecteerde) rol van journalisten als neutrale buitenstaanders van het conflict.

Dat oorlog in de loop der jaren veranderde, was een misvatting. Het was de technologie die veranderde voor militair en fotograaf. De snelheid en hanteerbaarheid van de camera maakten het voor de fotografen mogelijk om steeds dichter aan het front te komen en de keiharde werkelijkheid van de oorlog in beeld te brengen. Of zoals Robert Capa het verwoordde: ‘If your pictures aren’t good enough , then you’re not close enough.’ 

De journalistiek bleek een machtig middel dat ondertussen met beeld en geluid de publieke opinie beïnvloedt, de romantiek van de oorlog ontrafelde en de gruwelijkheid zonder enige terughoudendheid blootlegt. Beelden die in Vietnam zelfs zo sterk waren geworden dat ze als het geweten van de bevolking politici tot overgave dwongen. 

Langzaam maar zeker ontsteeg de media daarmee haar rol van ‘voyeur.’ Embedded bij legers, bevolking of rebellen komen ze dichterbij dan ooit tevoren. Zonder het zelf te beseffen werden ze niet alleen een onderdeel van conflicten, maar zelfs een wapen en dus (hoe cru en onbegrijpelijk ook) doelwit. Misschien is er toch een verandering Jeroen. De wetenschap dat niemand in een moderne oorlog nog neutraal of veilig is. Ook thuis niet.

Liefs, 

Niels

 

Niels ®elen

Share and Enjoy !

Shares

Leave a reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Geverifieerd door ExactMetrics