Auschwitz 01-9-2024

Beste Tom,

‘Wie het over Auschwitz heeft,’ legt onze gids uit, ‘heeft het eigenlijk altijd over deze plek, Birkenau.’ Het plaatsje dankt haar naam aan de berkenbomen die er groeien. De keuze van de Duitsers om hier in het bos een kamp aan te leggen, hangt met een aantal zaken samen. De politieke gevangenis die er lag, het aantal joden dat al in dit deel van Polen woonde en de spoorverbinding met alle grote steden in Europa. 

Hier in Birkenau kwamen de treinen aan en werd er in een oogopslag beslist over het lot van honderden mensen die uit de wagons stapten. Wij volgen onze gids rechtsaf en slenteren over het pad dat de meeste mensen destijds volgden. Terwijl ik er loop bedenk ik dat ik me in de grote groep, het peloton, veilig zou voelen. Dat ik me zorgen zou maken over de enkeling die naar links gestuurd werd. Niet durf na te denken over wat hen te wachten stond. 

De waarheid bleek een andere. Rechts naar de gaskamers, links overleven op het kamp. Één enkele handbeweging, meer had de kampcommandant niet nodig. Het is het gedicht van Szymborska, waarin ze een hand in een paar regels terugbrengt tot de botjes, pezen en zenuwen die er doorheen lopen en vervolgens concludeert:

’Precies genoeg voor het schrijven van Mein Kampf of A house at the Pooh corner.’

Groet,

Niels