‘We hebben de doodstraf zelf afgeschaft, maar als het volk het wil, kunnen we altijd op onze schreden terugkeren en hem herinvoeren’, liet de Turkse president Erdogan in een interview met CNN weten. Of het nu gaat om een Brexit of de doodstraf, in een ‘democratie’ dient de wil van het volk gerespecteerd te worden en het Turkse volk scandeert ‘doodstraf’ als Romeinen naar hun keizer, na het gevecht van gladiatoren in het Colosseum. Befehl ist befehl, en dus kost het Erdogan weinig moeite om zijn woorden als een soort excuus te laten klinken.

Natuurlijk gaat hij er voor het gemak voorbij aan zijn eigen rol in het geheel. Dat hij in 2012 de herinvoering van de doodstraf overwoog en dit ook als punt opnam in zijn verkiezingsprogramma zijn de meeste mensen allang vergeten, maar het past wel degelijk in de filosofie van een efficiënte staat geleid door een verheven leider of, zoals hij het zelf zegt, een basyüce.

Op het internet zie ik foto’s van mannen (ik weet niet of het de coupplegers zijn), naakt in gymzaal opgestapeld, en in een stal. Een varkensstal volgens Facebook, maar in een islamitisch land lijkt me dat onwaarschijnlijk. Er komt een filmpje voorbij van mannen die gemarteld zijn. Om de woede van het volk te voeden en om de vernedering worden de daders in ondergoed voer straat gestuurd. Bespuugd, gemolesteerd, verkracht met gummiknuppels en onthouden van zowel medische als juridische hulp lees ik in een verslag van Amnesty.

Het is makkelijk om in te zoomen op Erdogan, om te zeggen dat een groot leider zijn vijanden zou moeten vergeven en met begrip zou moeten benaderen, maar politiek gezien gaat er wereldwijd iets mis. Ook de Filipijnse president Duterte overweegt bijvoorbeeld de herinvoering van de doodstraf en beloofde om als een dictator op te treden tegen alles wat niet deugt. In Amerika zien we de opkomst van Donald Trump en in Europa vecht de gevestigde politieke orde, in een tijd van aanslagen en geweld, tegen de groeiende macht van partijen als het Front National, de PVV en ga zo maar door.

De opkomst van demagogen en populisten is een onvermijdelijke trend die telkens weer de kop opsteekt als stemmen van het verleden verstommen. Zodra ook de laatste overlevenden van de zwarte bladzijdes uit onze geschiedenis zijn verdwenen, is de tijd rijp voor een nieuwe wereldoorlog. Politici die weten dat het volk gevoed door angst en frustratie in paniek kiest, komen als paddenstoelen uit de grond. Volksvertegenwoordigers die zich in beginsel als verlossers of verheven leiders presenteren, maar achteraf steevast idioten blijken.