Veteraan in de klas
Of ze nu op het VMBO, HAVO of VWO zitten, de tieners die de filmzaal van het militair museum binnenkomen voor de les Veteraan in de klas, zijn onrustig. Alsof het de eerste dag van het nieuwe schooljaar is, jagen ze op de stoelen achter in de zaal. Ver weg van de docent, ver genoeg om eventuele vragen te kunnen ontwijken. Heel even laat ik ze in de waan om ze daarna terug te roepen en ze op de eerste rijen te zetten.
Als ze even later stilzitten en zijn, stel ik mezelf voor en leg ik uit dat wat we vandaag gaan doen.
‘Ik wil jullie met behulp van een scenario meenemen op patrouille in Afghanistan. Tijdens die patrouille zullen we geconfronteerd worden met een aantal dilemma’s en jullie zullen hierin steeds een keuze moeten maken.’ Soms doe ik het democratisch, bij een andere klas wijs ik een iemand aan die moet beslissen.
‘Maar meneer, wat nou als ik het verkeerde besluit neem?’ Vragen de kinderen vrijwel altijd.
‘Wat is volgens jou een verkeerd besluit?’ Wil ik weten.
‘Nou, gewoon. Als het niet goed afloopt ofzo?’
‘Zolang je bereid bent om uit te leggen waarom je een bepaalde keuze maakt, zijn er geen foute keuzes.’
Bij de eerste, relatief eenvoudige, dilemma’s krijgen kinderen van mij nog de tijd om na te denken voordat ze een besluit te nemen. Iets wat verandert op het moment dat de patrouille in het scenario in een hinderlaag van de Taliban loopt.
‘Nu zeggen, wat doe je?’
‘Krijgen we nu geen tijd om na te denken?’
‘Nee, als je wordt aangevallen heb je geen tijd, dan moet je vaak gelijk beslissen.’
Waar de meisjes meestal liever terugtrekken, roepen de jongens dat we moeten Pushen. Ze klinken zoals Ties, mijn zoon, klinkt als hij op de Playstation Call of Duty of Fortnite speelt met vrienden. Ze kennen de kracht van Kalshnikov’s, RPG’s of mortieren, maar lopen er nooit voor weg omdat online sterven slechts van korte duur is.
Als ik ze vertel over de gevechten die we zelf meemaakten, over de bermbommen en de soldaten die gewond raakten of sneuvelden wordt het stil. De kinderen die aan het begin van de les zo ver mogelijk van mij vandaan wilden zitten, zitten nu op het puntje van hun stoel.
Geen twee lessen die ik geef verlopen hetzelfde. Dit in tegenstelling tot het effect van mijn verhaal. De onrust van het begin heeft plaats gemaakt voor een diepe stilte. De kinderen rennen de zaal niet uit, maar ze drentelen om me heen. Sommigen willen nog een vraag stellen, anderen willen zich via mij aanmelden voor defensie of gewoon even een hand geven. Een simpele hand die ze geven uit respect voor het werk van Nederlandse militairen op missie.
Niels ®elen
