Tegenwoordig kijkt ze op verjaardagen angstig om zich heen. Omringd door bekenden waarvan ze zich de namen niet meer herinnert, voelt ze zich bedreigd. Zoekend naar herinneringen gaan de gesprekken haar te snel. De anekdotes over vroeger, zelfs degene waarin ze een hoofdrol vervult, klinken als nieuwe hoofdstukken in een boek waarvan ze de draad maar niet kan volgen.

Dat gevoel bevestigt ze voor mij door zichzelf te herhalen, zoals je een alinea of zin soms wel drie keer leest voordat je verder komt. Herhalingen die liefdevol en geduldig bijval vinden. Takes uit een film die ze regisseert totdat het goed is.

Soms vecht ze tegen haar angst, soms laat ze hem heel even links liggen en doet ze iets geks met de kleinkinderen. Vaak gevolgd door een vlaag van helderheid, alsof het op haar kop staan de herinneringen weer naar haar hersenen brengt. Het zijn momenten waarop ze begrijpt waarom we lachen, maar die steeds zeldzamer worden. Een paar minuten waarin niet alleen zij zelf even vergeet dat ze Alzheimer heeft en haar ogen weer echt spreken.

Ogenblikken van geluk die wreed worden verstoord door een simpele frase als: ‘Ik heb nog helemaal geen wijn gehad.’ Of door een zachtjes in de keuken gefluisterd verhaal dat ze zich had opgesloten op haar kamer en zelfs haar man niet meer herkende en buitensloot.

Afgelopen woensdag werd me duidelijk dat Alzheimer meer dan alleen een ziekte is. Ik zag het toen mijn vriendin met tranen van ontroering in haar ogen de telefoon ophing. Haar moeder had naar haar zoon gevraagd die de week ervoor ernstig gevallen was en in het ziekenhuis belandde. Ze was zichtbaar aangedaan omdat haar moeder het niet vergeten was. Heel even had ze haar echte moeder weer aan de telefoon, maar die was het zelf waarschijnlijk meteen vergeten. Ontvoerd door een aandoening die tergend langzaam je identiteit vervalst terwijl je toekijkt.

Niels ®elen